Hà Nam, tọa lạc nơi cửa ngõ phía Nam thủ đô Hà Nội, là một mảnh đất địa linh nhân kiệt, được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho cảnh sắc thanh bình và một bề dày lịch sử văn hóa lâu đời. Nhắc đến Hà Nam, người ta không thể không nhắc đến những cánh đồng lúa bát ngát, những con sông thơ mộng uốn lượn, và những ngọn núi hùng vĩ. Nổi tiếng nhất là khu du lịch Tam Chúc, được mệnh danh là "Vịnh Hạ Long trên cạn", với hệ thống hang động, chùa chiền và cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp.
Lịch Sử
Thời tiền sử :
- Vùng đất Hà Nam có lịch sử lâu đời, với dấu tích cư trú của người nguyên thủy từ hơn 1 vạn năm trước.
- Nền văn hóa Hoà Bình và Bắc Sơn phát triển mạnh mẽ tại đây.
- Dấu tích văn hóa Đông Sơn cũng được tìm thấy, cho thấy sự giao lưu văn hóa với các vùng khác.
Thời kỳ Bắc thuộc:
- Thuộc quận Giao Chỉ, sau đổi thành quận Cửu Chân.
- Nền kinh tế nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển.
- Nho giáo và Phật giáo du nhập, ảnh hưởng đến đời sống văn hóa.
- Nhiều cuộc khởi nghĩa chống lại ách đô hộ phương Bắc diễn ra.
Thời kỳ độc lập tự chủ:
- Thuộc nhiều lộ, phủ khác nhau qua các triều đại.
- Nền kinh tế phát triển, nhiều làng nghề truyền thống hình thành.
- Nho giáo được coi trọng, nhiều người đỗ đạt cao trong các kỳ thi.
- Di tích lịch sử, văn hóa phong phú, tiêu biểu như khu di tích đền Trần.
Thời kỳ Pháp thuộc:
- Bị thực dân Pháp chiếm đóng, nhiều cuộc đấu tranh chống Pháp diễn ra.
- Nạn đói kém, bóc lột khiến cho đời sống người dân gặp nhiều khó khăn.
- Nhiều phong trào yêu nước, cách mạng phát triển.
Cách mạng tháng Tám và sau này:
- Hà Nam là một trong những địa phương có phong trào cách mạng mạnh mẽ.
- Tham gia kháng chiến chống Pháp và Mỹ, nhiều anh hùng, liệt sĩ hy sinh.
- Sau chiến tranh, Hà Nam tập trung phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.
- Ngày 1/1/1997, tỉnh Hà Nam được tái lập.
Ngày nay:
- Hà Nam là một tỉnh phát triển năng động, với nhiều tiềm năng.
- Nền kinh tế đa dạng, chú trọng phát triển công nghiệp và du lịch.
- Văn hóa, giáo dục, y tế được quan tâm phát triển.
- Nhiều di tích lịch sử, văn hóa được bảo tồn và phát huy giá trị.
Địa Lý
Vị trí địa lý:
- Nằm ở phía Tây Nam đồng bằng sông Hồng, cách thủ đô Hà Nội hơn 50km về phía Nam.
- Phía Bắc giáp thủ đô Hà Nội.
- Phía Đông giáp tỉnh Hưng Yên và tỉnh Thái Bình.
- Phía Nam giáp tỉnh Nam Định và tỉnh Ninh Bình.
- Phía Tây giáp tỉnh Hòa Bình.
Địa hình:
- Chia thành 3 khu vực:
- Vùng đồng bằng: chiếm 70% diện tích, địa hình thấp trũng, bằng phẳng.
- Vùng gò đồi: chiếm 20% diện tích, địa hình gò đồi xen kẽ với các thung lũng.
- Vùng núi: chiếm 10% diện tích, dãy núi đá vôi chạy dọc theo biên giới phía Tây.
Sông ngòi:
- Sông Hồng chảy qua phía Đông của tỉnh.
- Sông Đáy chảy qua phía Tây của tỉnh.
- Hệ thống sông ngòi chằng chịt, thuận lợi cho giao thông và tưới tiêu.
Khí hậu:
- Nơi đây có khí hậu nhiệt đới gió mùa, với 4 mùa rõ rệt.
- Mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều.
- Mùa đông lạnh khô.
Tài nguyên thiên nhiên:
- Đất đai màu mỡ, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp.
- Khoáng sản: đá vôi, sét, cát,...
- Rừng núi: cung cấp gỗ và các lâm sản khác.
Hành chính:
- Gồm 1 thành phố (Phủ Lý), 1 thị xã (Duy Tiên) và 7 huyện (Kim Bảng, Thanh Liêm, Bình Lục, Lý Nhân, Duy Tiên, Thanh Trì, và Vụ Bản).
Kinh tế:
- Nền kinh tế đa dạng, với các ngành chính:
- Nông nghiệp: lúa, cây ăn quả, cây công nghiệp.
- Công nghiệp: chế biến nông sản, dệt may, cơ khí.
- Du lịch: khu di tích đền Trần, chùa Tam Chúc,...
Văn Hóa
- Lễ hội:
- Hà Nam có nhiều lễ hội truyền thống được tổ chức, thu hút du khách thập phương.
- Một số lễ hội nổi tiếng như:
- Lễ hội chùa Tam Chúc (Kim Bảng)
- Lễ hội Đền Trần Thương (Lý Nhân)
- Lễ hội đền Trúc
- Di tích lịch sử - văn hóa:
- Hà Nam là nơi lưu giữ nhiều di tích lịch sử - văn hóa quan trọng, như:
- Quần thể Danh lam thắng cảnh Tam Chúc, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng.
- Di tích lịch sử Căn cứ địa Lạt Sơn xã Thanh Sơn, huyện Kim Bảng
- Di tích lịch sử Mộ và Khu lưu niệm Nam Cao, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.........
- Ẩm thực:
- Ẩm thực Hà Nam phong phú với nhiều món ăn ngon, như:
- Bánh cuốn Phủ Lý
- Mắm cáy Bình Lục
- Bún tái Kênh
- Cá kho niêu đất làng Vũ Đại......
- Nghề truyền thống:
- Hà Nam có nhiều làng nghề truyền thống nổi tiếng, như:
- Làng thêu An Hòa
- Làng dệt lụa Nha Xá
- Làng trống Đọi Tam
- Làng nghề mây tre đan xã Ngọc Động....
Ngoài ra, Hà Nam còn có nhiều nét văn hóa đặc sắc khác như:
- Âm nhạc: hát chầu văn, hát dậm
- Múa: múa rối nước, múa lân
- Trang phục: áo tứ thân, nón quai thao
Kết luận:
Văn hóa Hà Nam là một phần quan trọng trong kho tàng văn hóa Việt Nam. Nơi đây là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá những nét văn hóa truyền thống độc đáo.
Con Người
Con người Hà Nam được biết đến với những đức tính tốt đẹp như:
- Cần cù, chịu khó: Người dân Hà Nam từ bao đời nay đã nổi tiếng với tinh thần lao động cần cù, chịu khó. Họ sống chủ yếu bằng nghề nông, do vậy họ luôn phải chịu thương chịu khó, bám đồng bám ruộng để làm ra hạt gạo.
- Thông minh, sáng tạo: Người dân Hà Nam cũng rất thông minh, sáng tạo. Họ có nhiều ý tưởng mới trong lao động sản xuất và đời sống.
- Hiếu khách, thân thiện: Người dân Hà Nam rất hiếu khách, thân thiện. Họ luôn chào đón du khách với nụ cười nồng hậu và sự nhiệt tình.
- Giữ gìn bản sắc văn hóa: Người dân Hà Nam rất coi trọng việc giữ gìn bản sắc văn hóa. Họ gìn giữ những phong tục tập quán truyền thống, những lễ hội dân gian, những làn điệu dân ca,...