Phú Yên

Nằm trên dải đất duyên hải Nam Trung Bộ, Tỉnh Phú Yên được xem là một trong những nơi có phong cảnh thiên nhiên “sơn thủy hữu tình” với nhiều thắng cảnh kỳ thú, độc đáo và hấp dẫn. Sự đa dạng về địa hình, cảnh quan thiên nhiên như núi rừng, cao nguyên, đồng bằng, biển đảo, sông hồ, đầm vịnh,…đã tạo nên ở đây nhiều hệ sinh thái khác nhau và có những nét đặc trưng riêng.
Bên cạnh đó, Phú Yên còn có bề dày lịch sử và văn hóa, có vị thế quan trọng trong suốt diễn trình lịch sử của dân tộc. Nét đặc sắc văn hóa Phú Yên là sự đan xen, giao thoa của nhiều nền văn hóa, nhiều vùng văn hóa. Con người Phú Yên mang cái chân chất thiệt thà của miền Trung, hiền hòa, mến khách của người dân xứ “nẫu”. Tất cả những yếu tố đó đã tạo nên vẻ đẹp và sự hấp dẫn của Phú Yên, tha thiết chào đón bạn bè, du khách gần xa.

Lịch Sử

Lịch sử Phú Yên là một phần không thể thiếu trong lịch sử Việt Nam. Qua bao thăng trầm, Phú Yên vẫn giữ gìn được bản sắc văn hóa truyền thống và đang trên đà phát triển mạnh mẽ.

Giai đoạn 1611 - 1887:

1611: Phủ Phú Yên chính thức được thành lập với hai huyện Đồng Xuân và Tuy Hòa.
1629: Phủ Phú Yên được đổi thành dinh Phú Yên.
1808: Dinh Phú Yên được đổi thành trấn Phú Yên.
1832: Vua Minh Mạng đổi trấn Phú Yên thành đạo Phú Yên.
1858: Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam.
1885: Nghĩa quân Lê Thành Phương hưởng ứng chiếu Cần Vương, khởi nghĩa tại núi Một.

Giai đoạn 1887 - 1975:

1887: Phú Yên trở thành thuộc địa của Pháp.
1945: Cách mạng tháng Tám thành công, Phú Yên giành được chính quyền.
1954: Hiệp định Giơ-ne-vơ chia cắt hai miền Nam - Bắc, Phú Yên nằm trong vùng kiểm soát của chính quyền Việt Nam Cộng hòa.
1964: Phong trào Đồng khởi nổ ra, Phú Yên là một trong những địa phương có phong trào mạnh mẽ.
1975: Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Giai đoạn 1975 - nay:

1976: Phú Yên hợp nhất với Khánh Hòa thành tỉnh Phú Khánh.
1989: Phú Yên tái lập tỉnh.
Hiện nay: Phú Yên đang tập trung phát triển kinh tế - xã hội, hướng đến mục tiêu trở thành tỉnh phát triển khá của khu vực Nam Trung Bộ.

Địa Lý

Phú Yên là một tỉnh có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội. Với bờ biển dài, khí hậu ôn hòa và nhiều danh lam thắng cảnh, Phú Yên đang là điểm đến du lịch hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Vị trí:

Nằm ở duyên hải Nam Trung Bộ, Việt Nam.
Phía Đông giáp Biển Đông.
Phía Tây giáp Đắk Lắk và Gia Lai.
Phía Nam giáp Khánh Hòa.
Phía Bắc giáp Bình Định.
Diện tích: 5.045 km².

Địa hình:Địa hình.

Núi non hiểm trở chiếm phần lớn diện tích.
Dãy núi Cù Mông (phía Bắc) và dãy núi Đèo Cả (phía Nam) chạy dọc theo bờ biển, phía Tây là mạn sườn đông của dãy Trường Sơn và phía Đông là biển đông.
Đồng bằng Tuy Hòa ven biển, được xem là vựa lúa của miền Trung.

Sông ngòi:

Sông Ba (sông Cái) là con sông lớn nhất.
Sông Kỳ Lộ, sông Hinh, sông Bàn Thạch

Biển đảo:

Bờ biển dài 189 km.
Vịnh Vũng Rô, Vịnh Ba Cù.
Hòn Yến, Hòn Chùa, Hòn Lao.

Khí hậu:

Nhiệt đới gió mùa.
Mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12.
Mùa khô từ tháng 1 đến tháng 8.

Tài nguyên thiên nhiên:

Rừng, khoáng sản, hải sản.

Phân chia hành chính:

9 đơn vị hành chính:
- Thành phố Tuy Hòa (tỉnh lỵ).
- Thị xã Sông Cầu.
- Thị xã Đông Hòa.
- 6 huyện: Đồng Xuân, Tuy An, Sơn Hòa, Sông Hinh, Phú Hòa, Tây Hòa.

Kinh tế:

Nông nghiệp, ngư nghiệp, du lịch.

Danh lam thắng cảnh:

Vịnh Vũng Rô, Hòn Nưa, đảo Hòn Chùa, vịnh Xuân Đài....

Văn Hóa

Văn hóa dân gian:
- Văn hóa dân gian của Phú Yên được thể hiện qua các hoạt động truyền thống như hát đám cưới, hát hò đám ma, và các lễ hội dân gian.
- Các nghệ nhân địa phương thường biểu diễn các hình thức nghệ thuật dân gian như hát cải lương, hò đồng, múa rối, và múa rối nước.
Văn hóa Champa:
- Văn hóa Champa đã để lại nhiều dấu ấn trong văn hóa Phú Yên qua các di tích, kiến trúc, và nghệ thuật điêu khắc.
- Các di tích như tháp Pô Klong Garai ở huyện Tuy An và các địa điểm khác là những minh chứng cho sự phong phú của văn hóa Champa trong lịch sử của Phú Yên.
Văn hóa dân tộc thiểu số:
- Phú Yên là nơi cư trú của nhiều dân tộc thiểu số như dân tộc Ra Glai, Bana, và H're.
- Văn hóa của các dân tộc thiểu số thường được thể hiện qua trang phục truyền thống, lễ hội, và phong tục tập quán đặc trưng.
Âm nhạc và hát ru:
- Âm nhạc và hát ru truyền thống là một phần không thể thiếu của văn hóa Phú Yên.
- Những bài hát truyền thống thường diễn tả về cuộc sống, tình yêu, và văn hóa dân tộc, và thường được trình bày trong các dịp lễ hội và sự kiện truyền thống.
Ẩm thực:
- Ẩm thực Phú Yên đa dạng và phong phú, kết hợp giữa ẩm thực miền núi và ven biển. Một số món ăn nổi tiếng của Phú Yên bao gồm bún mắm, bánh canh cá mòi, bánh xèo, và các món hải sản tươi ngon từ vùng biển ven.

Con Người

Con người Phú Yên từ lâu đã được biết đến với những đức tính tốt đẹp như:

Cần cù, chịu khó: Người dân Phú Yên phải bươn chải với thiên nhiên khắc nghiệt, nên họ rất cần cù, chịu khó.

Chân chất, thật thà: Con người Phú Yên sống chân chất, thật thà, không bon chen, toan tính.

Hiền hòa, mến khách: Người dân Phú Yên rất hiền hòa, mến khách, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác.

Giàu tình cảm: Con người Phú Yên giàu tình cảm, yêu thương gia đình, quê hương.

Tự hào về truyền thống: Người dân Phú Yên rất tự hào về truyền thống văn hóa của địa phương.

Ngoài ra, con người Phú Yên còn có những nét đẹp khác như:

Giọng nói "nẫu": Giọng nói đặc trưng của người Phú Yên, thể hiện sự mộc mạc, giản dị.
Trang phục: Người dân Phú Yên thường mặc trang phục giản dị, phù hợp với điều kiện khí hậu và lao động...

Con người Phú Yên là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa của địa phương. Họ góp phần tạo nên nét đẹp riêng cho Phú Yên, khiến nơi đây trở nên thu hút du khách trong và ngoài nước.