Nằm ở phía Bắc Tây Nguyên, tỉnh Kon Tum được thiên nhiên ưu đãi với nhiều thắng cảnh đẹp. Đây còn là vùng đất có lịch sử lâu đời với truyền thống cách mạng hào hùng, ghi dấu ấn thành những di tích lịch sử được xếp hạng cấp Quốc gia. Tỉnh Kon Tum còn lưu giữ, bảo tồn nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên, tạo nên bức tranh sinh hoạt cộng đồng đa dạng, phong phú với nhiều phong tục, tập quán, tín ngưỡng đặc sắc…đã giúp Kon Tum trở thành một trong những điểm du lịch hấp dẫn không thể bỏ qua khi đến với Tây Nguyên.
Lịch Sử
Thời kì cổ đại:
- Kon Tum là nơi sinh sống của các dân tộc bản địa như Xơ Đăng, Ba Na, Gia Rai, Giẻ Triêng, Brâu, Rơ Măm.
- Mỗi dân tộc có một vùng cư trú riêng biệt, tổ chức xã hội theo làng (kon) do già làng đứng đầu.
Thời kỳ Pháp thuộc:
- 1841 - 1850: Pháp đặt cơ sở Thiên chúa giáo đầu tiên ở Kon Tum.
- 1867: Pháp tấn công xâm lược Kon Tum bằng vũ lực và chia rẽ các dân tộc trong vùng.
- 1884: Sau Hòa ước Giáp Thân, Pháp áp dụng chính sách "chia để trị" và đặt Kon Tum trực thuộc Trung kỳ.
- 09/02/1913: Pháp thành lập tỉnh Kon Tum, bao gồm:
- Đại lý hành chính Kon Tum tách ra từ Bình Định.
- Đại lý hành chính Cheo Reo tách ra từ Phú Yên.
- Đại lý hành chính Buôn Ma Thuột (trước đây là tỉnh riêng, sau sáp nhập vào Kon Tum).
- 25/05/1932: Tách đại lý Pleiku ra khỏi Kon Tum để thành lập tỉnh Pleiku.
- 03/12/1929: Thị xã Kon Tum được thành lập (trên thực tế chỉ là thị trấn).
Sau Cách mạng tháng Tám:
- 1945: Kon Tum giành chính quyền.
- 1954: Hiệp định Genève chia cắt hai miền Nam - Bắc. Kon Tum nằm trong vùng kiểm soát của chính quyền Việt Nam Cộng hòa.
- 1975: Kon Tum được giải phóng.
- 10/1975: Kon Tum sáp nhập với Gia Lai thành tỉnh Gia Lai - Kon Tum.
- 10/1991: Kon Tum tái lập tỉnh.
Ngày nay:
- Kon Tum có 1 thành phố (Kon Tum) và 9 huyện (Đăk Glei, Đăk Hà, Đăk Tô, Kon Plong, Kon Rẫy, Ngọc Hồi, Sa Thầy, Tu Mơ Rông, Ia H'Drai).
- Kon Tum là một tỉnh miền núi biên giới, có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội.
Địa Lý
Vị trí địa lý:
- Nằm ở phía bắc Tây Nguyên, trong tọa độ địa lý từ 107°20'15" đến 108°32'30" kinh độ Đông và từ 13°55'10" đến 15°27'15" vĩ độ Bắc.
- Phía Bắc giáp tỉnh Quảng Nam, phía Nam giáp tỉnh Gia Lai, phía Đông giáp tỉnh Quảng Ngãi, phía Tây giáp hai nước Lào và Campuchia.
- Diện tích tự nhiên: 9.676,5 km², chiếm 3,1% diện tích toàn quốc.
Địa hình:
- Nằm ở phía tây dãy Trường Sơn, địa hình thấp dần từ Bắc xuống Nam và từ Đông sang Tây.
- Gồm 3 khu vực địa hình chính:
- Vùng núi cao:Phía bắc và tây bắc, với các dãy núi Ngọc Linh, Ngoc Kring, Ngok Lum, A Ngo, Kon Plông.
- Vùng đồi núi:Phía đông và nam, với các dãy núi Kon Plông, Kon Rẫy, Ngọc Linh.
- Vùng thung lũng:Xen kẽ giữa các dãy núi.
Sông ngòi:
- Hệ thống sông ngòi dày đặc, thuộc lưu vực sông Sê San và sông Ba.
- Sông Sê San chảy qua phía tây tỉnh, là phụ lưu lớn nhất của sông Mekong.
- Sông Ba chảy qua phía nam tỉnh, là một trong những con sông dài nhất Việt Nam.
Khí hậu:
- Nhiệt đới gió mùa, với 2 mùa rõ rệt:
- Mùa mưa: Từ tháng 5 đến tháng 10.
- Mùa khô: Từ tháng 11 đến tháng 4.
- Lượng mưa trung bình năm: 2.000 - 2.500 mm.
- Nhiệt độ trung bình năm: 23 - 24°C.
Tài nguyên thiên nhiên:
- Rừng: Diện tích rừng tự nhiên 537.144 ha, chiếm 55,6% diện tích toàn tỉnh.
- Khoáng sản: Bauxite, quặng sắt, đá vôi, thiếc,...
Dân cư:
- Gồm 52 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó dân tộc Ba Na chiếm đa số.
- Dân số: 523.000 người (năm 2020).
Kinh tế:
- Nông nghiệp, lâm nghiệp và công nghiệp là những ngành kinh tế chính.
- Các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu: Lúa, cà phê, cao su, hồ tiêu,...
- Các sản phẩm công nghiệp chủ yếu: Vật liệu xây dựng, chế biến nông lâm sản,...
Văn Hóa
Văn hóa Kon Tum là một nền văn hóa đa dạng, phong phú với sự giao thoa giữa các dân tộc anh em cùng sinh sống trên địa bàn tỉnh.
Dân tộc: Kon Tum có 52 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó dân tộc Ba Na chiếm đa số. Mỗi dân tộc đều có bản sắc văn hóa riêng biệt, thể hiện qua các phong tục tập quán, trang phục, ẩm thực, lễ hội,...
Ngôn ngữ: Tiếng Ba Na là ngôn ngữ phổ biến nhất ở Kon Tum. Ngoài ra, còn có các ngôn ngữ khác như tiếng Xơ Đăng, tiếng Gia Rai, tiếng Giẻ Triêng,...
Tôn giáo: Đạo Tin lành là tôn giáo phổ biến nhất ở Kon Tum. Ngoài ra, còn có các tôn giáo khác như Phật giáo, Công giáo, Cao Đài,...
Phong tục tập quán:
- Lễ hội: Kon Tum có nhiều lễ hội đặc sắc như: Lễ hội Cồng chiêng, Lễ hội Mùa xuân Ba Na, Lễ hội đâm trâu,...
- Trang phục:Mỗi dân tộc ở Kon Tum đều có trang phục truyền thống riêng biệt. Trang phục thường được dệt bằng thổ cẩm với nhiều màu sắc và hoa văn sặc sỡ.
- Ẩm thực:Ẩm thực Kon Tum phong phú với các món ăn đặc sản như: Gỏi lá, thịt nướng, cơm lam,...
Nghệ thuật:
- Cồng chiêng:Cồng chiêng là nhạc cụ đặc trưng của văn hóa Tây Nguyên, được sử dụng trong các lễ hội, nghi lễ và sinh hoạt cộng đồng.
- Múa:Kon Tum có nhiều điệu múa dân gian độc đáo như: Múa xoang, múa Apsara, múa Aday,...
- Điêu khắc:Nghệ thuật điêu khắc gỗ ở Kon Tum rất phát triển, với các sản phẩm như tượng nhà mồ, tượng người, tượng động vật,...
Du lịch:
- Kon Tum có nhiều tiềm năng phát triển du lịch với các danh lam thắng cảnh nổi tiếng như:
- Vườn quốc gia Kon Ka Kinh.
- Khu du lịch sinh thái Măng Đen.
- Nhà thờ gỗ Kon Tum.
- Cầu treo Kon Plong.
Con Người
- Cần cù, chịu khó: Người Kon Tum sống chủ yếu bằng nghề nông, do vậy họ rất cần cù, chịu khó, bám đất bám làng.
- Thật thà, chất phác: Người Kon Tum sống thật thà, chất phác, không toan tính, mưu mô.
- Hiền hòa, mến khách: Người Kon Tum hiền hòa, mến khách, luôn sẵn sàng giúp đỡ những người gặp khó khăn.
- Dũng cảm, kiên cường: Người Kon Tum có truyền thống dũng cảm, kiên cường, đã từng chiến đấu chống giặc ngoại xâm để bảo vệ quê hương.
- Trang phục:Mỗi dân tộc ở Kon Tum đều có trang phục truyền thống riêng biệt. Trang phục thường được dệt bằng thổ cẩm với nhiều màu sắc và hoa văn sặc sỡ.
- Ẩm thực:Ẩm thực Kon Tum phong phú với các món ăn đặc sản như: Gỏi lá, thịt nướng, cơm lam,...
- Lễ hội:Kon Tum có nhiều lễ hội đặc sắc như: Lễ hội Cồng chiêng, Lễ hội Mùa xuân Ba Na, Lễ hội đâm trâu,...